Wielkanoc i tradycje
Wielkanoc wiąże się z wieloma tradycjami, sięgającymi nawet XIV wieku. Jest nie tylko ważna ze względu na duchowy wymiar. Jest to bowiem czas, kiedy przyroda na nowo budzi się do życia. Jakie wielkanocne zwyczaje panują w Polsce?
Porządki Świąteczne.
Większość z nas przed świętami, robi generalne porządki: mycie okien, trzepanie dywanów itd.
Dawniej na wsi (i nie tylko) we wszystkich domach, wszystko musiało być doprowadzone do największego porządku. Na wsi bielono chałupy, porządkowano obejście, oczyszczano ze śmieci przydomowe ogródki, a ścieżki i podwórze wysypywano piaskiem. Izby mieszkalne także świątecznie zdobiono w gałązki zielone, żywe rośliny w doniczkach, malowano szlaczki na ścianach, wywieszano wycinanki, zawieszano słomiane pająki. Starano się, aby porządki te zakończyły się najpóźniej w Wielki Wtorek.
w Wielką Środę, Wielki Czwartek, a nawet w Wielki Piątek w Polsce odbywały się judaszki, stary i powszechny zwyczaj niszczenia Judasza, zwyczaj podobny do “Topienia Marzanny”.
W Wielki Czwartek zaczyna się Triduum Paschalne. Z ołtarza znikają wszelkie przedmioty, a dzwony milkną aż do czasu zmartwychwstania.
Wielki Piątek to w kościele dzień najgłębszej żałoby. Wyrażają to ogołocone z obrusów, kwiatów i świec ołtarze, puste tabernakula, zasłonięte kirem wizerunki Chrystusa.
Natomiast Wielki Piątek był dniem pobożnego skupienia i modlitw. Najpobożniejsi, na znak żałoby, zasłaniali lustra, zatrzymywali zegary, mówili szeptem tak jak wówczas, kiedy w domu znajdują się zwłoki zmarłego. Tego dnia odbywały i odbywają się Drogi Krzyżowe, podczas których składa się ciało Chrystusa do grobu. Tego dnia obowiązuje ścisły post. Jedną z dawnych tradycji było zakopywanie żuru i śledzia, które były typowo postnymi potrawami. Istniał również zwyczaj przybijania śledzi do drzewa.
Tradycja, która przetrwała do dziś to święcenie koszyczków wielkanocnych, z tą różnicą, że dawniej, święciło się wszystkie pokarmy, które się spożywało podczas Świąt – nie wolno było zjeść nieświęconej potrawy.
Obecnie do koszyczka wkłada się symboliczne produkty:
– baranka – symbol zmartwychwstałego Jezusa
– jajka – symbol rodzącego się życia
– chleb – symbol ciała Chrystusa, dobrobytu i pomyślności
– chrzan – symbol męki Pańskiej
– sól – istota prawdy
– ser – symbol pojednania człowieka z naturą
– babkę – symbol umiejętności
W Wielka Niedziela to dzień w którym całe rodziny się spotykały. Na odświętnie ubranym stole nie zabrakło białego obrusu. Podawano żurek, białą kiełbasę, pasztety, pieczenie oraz szynki. Konieczne tak jak obecnie również wielkanocne ciasta, takie jak mazurki czy babki.
